Przeciwdziałanie przemocy domowej
Przemocą domową można określić zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie skierowane przeciwko bliskiej osobie, które narusza jej prawa i dobra osobiste, powodując cierpienie i szkody. Można wyróżnić jej następujące rodzaje:
- przemoc fizyczna – każde zachowanie względem drugiej osoby, którego celem jest zadanie fizycznego bólu, uszkodzenie ciała, pogorszenie stanu zdrowia, pozbawienie życia.
Przykłady: popychanie, bicie, odpychanie, kopanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, duszenie, klapsy, ciągnięcie za włosy i ich wyrywanie, bicie otwartą dłonią lub pięścią, bicie przedmiotami, oparzenie, przypalanie papierosem, drapanie, gryzienie, plucie, ograniczenie swobody ruchu, trucie, zmuszanie do zażywania narkotyków lub picia alkoholu, porzucenie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielenie koniecznej pomocy, celowe stwarzanie sytuacji niebezpiecznych dla zdrowia lub życia itp. - przemoc psychiczna – każde zachowanie mające na celu zmniejszenie poczucia własnej wartości osoby krzywdzonej, wzbudzenie w drugiej osobie strachu, pozbawienie jej poczucia bezpieczeństwa i kontroli nad własnym życiem.
Przykłady: wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnego zdania i przekonań, stała bezpodstawna krytyka, wmawianie choroby psychicznej, kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami, domaganie się posłuszeństwa, poniżanie, znieważanie, zawstydzanie, stosowanie gróźb, celowa agresja wobec ulubionych zwierząt, niszczenie własności osobistej lub przedmiotów mających jakąś wartość dla ofiary, grożenie popełnieniem samobójstwa, zabiciem osoby krzywdzonej bądź kogoś jej bliskiego, zmuszanie do przyglądania się aktom przemocy, odrzucenia emocjonalne, wykorzystywanie dzieci do sprawowania kontroli (np. porwanie dziecka, wrogie nastawianie go w stosunku do osoby krzywdzonej), wywoływanie poczucia strachu poprzez spojrzenia, gesty, działania (np. trzaskanie drzwiami, demonstrowanie broni, drażnienie zwierząt) itp.
-
przemoc seksualna – każde zachowanie mające na celu zmuszenie krzywdzonej osoby do podjęcia współżycia lub niechcianych czy nieakceptowanych praktyk i zachowań seksualnych.
Przykłady: gwałt, wymuszanie współżycia seksualnego i nieakceptowanych pieszczot, seksu z osobami trzecimi lub w ich obecności, sadystyczne formy współżycia seksualnego, krytyka i wyśmiewanie zachowań seksualnych, rozbieranie z użyciem siły, zmuszanie do uprawiania prostytucji, zmuszanie do oglądania masturbacji, filmowanie i robienie zdjęć podczas seksualnej aktywności bez zgody drugiej osoby, zmuszanie do oglądania pornografii itp.
-
przemoc ekonomiczna i zaniedbanie – każde zachowanie, którego celem jest ekonomiczne i bytowe uzależnienie osoby krzywdzonej od sprawcy.
Przykłady: odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, niezaspokajanie potrzeb materialnych rodziny, brak opieki i uniemożliwienie zaspokajania podstawowych potrzeb fizjologicznych (związanych ze snem, higieną, odżywianiem itp.), ograniczanie dostępu do leków, opieki medycznej itp.
Niebieska karta to określenie na procedurę działań w sprawie ofiar przemocy. Kwestie Niebieskiej Karty reguluje m.in. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 września 2023 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”, oraz Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej.
Jak założyć Niebieską Kartę?
Założenie niebieskiej karty może mieć miejsce z inicjatywy upoważnionych służb, które otrzymają zgłoszenie. Także osoba, która doświadcza przemocy, może rozpocząć procedurę. Zwykle procedurą Niebieskiej Karty zajmuje się policja w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Założenie Niebieskiej Karty jest możliwe również przez:
- Ośrodek Pomocy Społecznej;
- placówki oświatowe, np. szkoła;
- szpitale i inne placówki służby zdrowia;
- w ramach gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.
Niebieska Karta – procedura. Krok po kroku
Mówiąc o Niebieskiej Karcie, tak naprawdę chodzi o ogół czynności składających się na procedurę pomocową osobie doświadczającej przemocy. Samo określenie Niebieska Karta nawiązuje do etapów formalnych, w jakich przechodzi się od Niebieskiej Karty „A” do Niebieskiej Karty „D”. Jak wygląda procedura Niebieskiej Karty?
- W pierwszej kolejności w razie podejrzenia przemocy następuje wszczęcie procedury przez uprawnioną instytucję. Na tym etapie służby wypełniają dokument Niebieskiej Karty „A”.
- Po spisaniu części „A” instytucja przekazuje ofierze przemocy Niebieską Kartę „B”, czyli formularz z informacją na temat form przemocy, samej genezy przemocy w rodzinie i działań policjantów, czy przepisach prawnych.
- W drugiej kolejności dochodzi do rozmowy z ofiarą. W jej trakcie ustala się indywidualny plan pomocowy dostosowany do sytuacji pokrzywdzonej osoby. W tym momencie uzupełnia się Niebieską Kartę „C” (opis sytuacji rodzinnej, materialnej, zdrowotnej, mieszkaniowej, czy zawodowej osoby pokrzywdzonej).
- Trzeci krok w procedurze to wezwanie w sprawie Niebieskiej Karty osoby podejrzanej o stosowanie przemocy wobec pokrzywdzonej/ego. W tym momencie następuje uzupełnienie Niebieskiej Karty „D” (dane osoby przemocowej, jej kontakty z prawem, formy stosowanej przemocy). Jest to etap oddziaływania na sprawcę przemocy i przedstawienia mu konsekwencji wszczęcia procedury.
- Czwarty krok to realizacja ustalonego planu pomocowego. Ogół czynności podejmowanych w ramach Niebieskiej Karty to np. takie działania jak monitoring sytuacji rodzinnej, wizyty pracownika socjalnego, pomoc psychologiczna i prawna.
W Gminie Lyski działa Zespół Interdyscyplinarny do spraw przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zespół został powołany ZARZĄDZENIEM NR W.0050.176.2023 WÓJTA GMINY LYSKI z dnia 18 października 2023 r. w sprawie powołania członków Zespołu Interdyscyplinarnego do spraw Przeciwdziałania Przemocy Domowej w Gminie Lyski.